فرهنگ های دوره پایانی برنز و اوایل آهن دشت نیشابور بر اساس کاوش های باستان شناختی محوطه شهرک فیروزه

بر اساس اطلاعات پراکنده و ناکافی کنونی از باستان شناسی شمال شرق ایران بویژه در کلیه ادوار پیش از تاریخ و تاریخی درک صحیحی از فرهنگ های پیش از تاریخی آن ارایه نشده است. این امر در حالی است که خراسان در کنار منابع معدنی ممتاز در مسیر ارتباط شرق به غرب بوده و به لحاظ اهمیت مکانی و اقتصادی شرایط ویژه ای داشته است. یکی از مهمترین دوره های پیش از تاریخی در این حوزه دوره برنز است که در خارج از مرزهای ایران در کوهپایه های کپه داغ و واحه های مرو (margiana) و بلخ (bactria) آسیای مرکزی اطلاعات ارزنده ای از این دوره بواسطه کاوش های باستان شناختی فراوان مستند شده است. در دوره برنز جدید در واحه های مرو و باختر فرهنگی ویژه شناسایی شده که بر اساس پراکنش آنها در واحه های ذکر شده تحت عنوان مجموعه فرهنگی بلخ-مرو (bactria–margiana archaeological complex) شناخته می شود. بر اساس مطالعات گاهشناختی صورت گرفته این فرهنگ از 2300-2200 شروع و تا 1700 ق.م ادامه پیدا کرده و عمده مواد فرهنگی آن شامل اشیای سنگی از جنس کلریت، فلزات، مهر و فرم های خاص سفالی با شمایل نگاری ویژه ای است که پراکنش آن به خارج از دایره فرهنگی مرو و بلخ راه یافته و در شمال شرق و جنوب شرق ایران نیز یافت شده است. شهرک فیروزه استقراری متعلق به دوره برنز جدید است که در دشت نیشابور واقع شده است. دشت نیشابور که در شمال شرق ایران قرار دارد دارای شرایط محیطی خاصی است که سبب شده شهرک فیروزه زیر نهشته های آبرفتی مدفون شده باشد. آن در سال 1378 و هنگام فعالیت های عمرانی کشف شده و متاسفانه قسمت های عمده ای از آن نابود شده است.